Już sama data urodzin kompozytora spędza sen z powiek muzykologom, bowiem wg metryki chrztu z kościoła parafialnego w Brochowie był to 22 luty. Sam kompozytor i jego bliscy jednogłośnie twierdzili, że wydarzenie to nastąpiło 1 marca roku 1810. Żeby tego było mało, przyjaciel Chopina, Franciszek Liszt uważał, że Fryderyk dokładnej daty swoich urodzin nie znał, a obliczył ją z napisu na pamiątkowym zegarku. Na szczęście wiemy na pewno, gdzie przyszedł na świat ten wybitny muzyk, a wydarzyło się to w Żelazowej Woli. Historia wioski sięga II poł. XVI wieku, gdy należała do braci Mikołaja i Piotra Żelazo, a później do rodu Paprockich. To właśnie oni lub ich spadkobiercy pod koniec XVIII stulecia zbudowali murowany dwór. W maju 1798 roku w posiadanie majątku weszli Skarbkowie - ród, z którego wywodzi się matka Fryderyka. Sam dworek był typowym budynkiem murowanym na planie prostokąta, z dwutraktowym układem sieni pośrodku, kończącym się wyjściem do ogrodu. Po obu stronach sieni znajdowały się pokoje domowników, duża sala jadalna, kuchnia, a także spiżarnia, zwana skarbcem. Budynek posiadał wysokie poddasze z facjatami, które mieściło głównie pokoje sypialne. Dom rodzinny Fryderyka niemalże popadł w ruinę po tym, jak kompozytor ostatni raz zawitał tam w 1830 roku. Dopiero w latach 30. XX wieku zaczęto wcielać w życie plan stworzenia tu miejsca o wyjątkowym znaczeniu dla polskiej kultury. Niestety, podczas wojny większość z tak wielkim wysiłkiem zgromadzonych pamiątek rodzinnych Chopina i innych eksponatów została skradziona lub zniszczona. Nie przetrwał również sam budynek. Dzisiaj w Żelazowej Woli możemy poczuć klimat polskiego dworku pierwszych dekad XIX wieku. We wnętrzach znajdziemy wartościowe zabytki i portrety kompozytora, lecz żadne z nich nie należały nigdy do jego rodziny. Na terenie bogatego w oryginalne gatunki roślin parku krajobrazowego, przez który przepływa rzeka Utrata, postawiono cztery pomniki Fryderyka. W tej urokliwej posiadłości rokrocznie, od pierwszej niedzieli maja do ostatniej niedzieli września, odbywają się koncerty chopinowskie.

Mazurek fis-moll, cis-moll czy As-dur? Spośród 58 mazurków chopinowskich, szczególnie smaczny jest ten wykonywany koncertowo w cukierni Lukrecja. Ciasto przygotowywane jest średnio raz w tygodniu, a w sezonie letnim dwa razy częściej, od kiedy wielkanocne ciasto rozsławiło się po nagrodzeniu Sochaczewskim Dukatem - nagrodą Burmistrza Miasta. Z kolei podczas obchodów Dni Sochaczewa ciasto w cukierni Lukrecja rośnie do gargantuicznych rozmiarów chopinowskiego geniuszu i osiąga wagę 300 kilogramów. Cukiernia jest niepospolitym miejscem spotkań w Sochaczewie o niepowtarzalnym klimacie, do którego zdecydowanie polecamy Wam się udać.

Plac św. Dominika przypomina odrobinę kino parkingowe. Roztacza się stąd widok na kilka najważniejszych zabytków Sochaczewa. Na wzgórzu znajdują się ruiny dawnego zamku Książąt Mazowieckich, które wieczorem mistycznie wynurzają się z ciemności, dzięki zamontowanemu tam oświetleniu. Plac ten jeszcze przed stuleciem wyglądał zupełnie inaczej. Stał tu bowiem klasztor sióstr dominikanek a obok, w miejscu dzisiejszej świątyni św. Wawrzyńca, znajdował się okazały, barokowy kościół dominikanów. Z korespondencji Fryderyka wynika, że podczas ostatniej wizyty w Żelazowej Woli, latem 1830 r., Fryderyk towarzyszył Michałowi Skarbkowi podczas wycieczki do Sochaczewa. Właśnie w tym czasie stacjonował tu, dowodzący 3. brygadą piechoty generał Piotr Szembek, wielki miłośnik muzyki. Kompozytor umówił się z dowódcą na wspólne muzykowanie. Plan jednak nie powiódł się, gdyż Fryderyk był zmuszony wyjechać z Sochaczewa wcześniej. Wtedy generał posłał powóz po Fryderyka aż do Warszawy, żeby ten dopełnił obietnicy. Obóz Piotra Szembeka znajdował się prawdopodobnie w klasztorze dominikanek. Zabudowania klasztoru i kościół uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej. Na cześć kompozytora nazwano też park leżący przy ul. Traugutta, który figuruje w rejestrze zabytków. W "zielonych płucach miasta" stała niegdyś synagoga. Znajduje się tu także ciekawy obelisk, o którym zaraz Wam opowiemy.

Przechadzając się w cieniu drzew parku imienia Fryderyka Chopina u zbiegu ulic Warszawskiej i Traugutta, natkniecie się na nietuzinkowy obelisk. Powstał z funduszy mieszkańców i władz Sochaczewa. Na obelisku zamontowano odlaną z brązu tablicę oddającą hołd największemu polskiemu kompozytorowi oraz płaskorzeźbę profilu twarzy artysty. Autorem i wykonawcą pomnika jest Maksymilian Biskupski - rzeźbiarz znany przede wszystkim z pomnika Poległym i Pomordowanym na Wschodzie stojącego w Warszawie.

Muzeum mieści się w budynku byłego sochaczewskiego ratusza, zaprojektowanego przez Bonifacego Witkowskiego. Obiekt został wzniesiony w stylu klasycystycznym w I poł. XIX wieku. Wielokrotnie ulegał zniszczeniom, lecz po renowacji oddaje on doskonale swój pierwowzór. W Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą znajduje się najokazalszy w Polsce zbiór artefaktów poświęconych wyłącznie jednej bitwie. W jego skład wchodzi kolekcja broni, ekwipunku, umundurowania i innych pamiątek z kampanii wrześniowej 1939 roku. Prezentowane są one na wystawie "Pole Bitwy 1939-1945". Warto wspomnieć, że część eksponatów została przekazana przez ludność cywilną, przyczyniając się tym samym do upamiętnienia krwawych wydarzeń znad rzeki Bzury. Niezwykle interesujący jest także stylizowany element okopu- wystawy „Nad Bzurą bez zmian”, którego scenografia przeniesie Was wprost na linię frontu I wojny światowej. Nieodzownymi przedmiotami dopełniającymi efektu są relacje żołnierzy, korespondentów wojennych, poezja frontowa i wspomnienia cywilnych świadków tamtych wydarzeń. Niektóre gabloty skrywają elementy wyposażenia i umundurowania armii niemieckiej oraz rosyjskiej, które na przełomie lat 1914-1915 toczyły walki w okolicy Sochaczewa. Na dziedzińcu muzeum można podziwiać sprzęt bojowy należący do Wojska Polskiego. Również miłośnicy archeologii i antropologii znajdą tu zaciszny kącik dla siebie. „Przeszłość w ziemi ukryta – Archeologia ziemi sochaczewskiej” prezentuje spory zasób przedmiotów pochodzących z dalekiej przeszłości, od epoki kamienia poczynając.

Ruiny na sochaczewskim wzgórzu z pewnością były inspirujące dla młodego kompozytora. Zamek Książąt Mazowieckich jest najstarszym zabytkiem w Sochaczewie. Przypomina o tym, że to jedno z miast mazowieckich o najstarszym rodowodzie. Prawa miejskie otrzymało już w XIII wieku. Wtedy też został wzniesiony drewniano-ziemny gród, który, mimo swych niewielkich rozmiarów, dzielnie odparł w swej historii wiele ataków. Murowany zamek wzniesiono w XIV wieku, w miejscu spalonego grodu na planie czworoboku z cegły i kamieni polnych. Stał się później siedzibą książąt mazowieckich. Na ich zjeździe w 1377 roku w sochaczewskiej warowni ustanowiono Statuty Mazowieckie będące najstarszym pisanym zbiorem praw mazowieckich. Znosiły m.in. sądy boże. Na początku XVI stulecia zamek przebudowano, dobudowano kolejną wieżę bramną we wschodniej części murów oraz wzniesiono kilka drewnianych domów, z których najważniejszym był dom królewski. W miarę upływu kolejnych stuleci zamek niszczał, aż w końcu niemalże zrównano go z ziemią podczas najazdu szwedzkiego i Powstania Kościuszkowskiego. Dziś dawny zamek majestatycznie prezentują szczątki zachodniego skrzydła, wieży a także fosa.

Gdy kiszki marsza grają, warto udać się na obiad do restauracji w hotelu Chopin, którego szefowie kuchni wspólnie z muzykologami ustanowili polsko-francuski jadłospis, w którym gustował prawdopodobnie sam Fryderyk Chopin. Apetyt podkręca fakt, iż owe menu restauracja udostępnia jedynie na życzenie, od maja do października. Tym, którzy drżą na myśl o tym, czym żywił się kompozytor, polecamy wstąpienie w progi lokalu na deser, który także może być doskonałym upominkiem dla bliskich. Restauracja słynie z Trufli Chopina, czekoladek wykonanych ręcznie przez cukierników hotelu według oryginalnej francuskiej receptury z XIX wieku. Przepis na ich wykonanie jest tajny, choć z pewnością nie opiera się na sławnych grzybach rosnących pod ziemią. Smakołyk nawiązuje jedynie do ich kształtu. Jedna z bardziej prawdopodobnych legend o wynalezieniu słodkich trufli mówi o nieporadnym praktykancie wielkiego mistrza kulinariów Auguste Escoffiera, który gorącą śmietankę wlał do kotła z czekoladą zamiast do tego z masą jajeczną. Okazało się, że mieszanka dała się formować a obtoczona w kakao stała się prawdziwym crème de la crème cukiernictwa. Oddalamy się nieco od centrum i podążamy do dworu w Czerwonce.

Mieści się w dawnym dworze w Czerwonce. Obiekt powstał około 1800 roku, gdy majątek należał do rodziny Błeszyńskich. Siedmiokrotnie zmieniał właścicieli, zanim po drugiej wojnie światowej został rozbudowany od strony ogrodowej i stał się szkołą rolniczą. W końcu utworzono tutaj siedzibę Państwowej Szkoły Muzycznej im. Fryderyka Chopina I i II stopnia. Dwór jest klasycystycznym budynkiem parterowym z elewacją zdobioną boniowaniem. Piętrową, trójosiową część środkową dworu poprzedzono od frontu portykiem o czterech kolumnach toskańskich podpierających belkowanie z fryzem, który wieńczy trójkątny szczyt. W części środkowej widoczne są odcinki profilowanego gzymsu. Park krajobrazowy okalający dawny dwór nosi ślady swej wspaniałości z I połowy XIX wieku. Nazwany został imieniem Ignacego Włodzimierza Garbolewskiego, gdyż, z braku wystarczających poszlak historycznych, to jego rodzinie przypisuje się założenie parku podczas posiadania majątku. Szkoła kształci młodych muzyków, a z roku na rok rośnie liczba organizowanych tu konkursów i festiwali, co dobitnie świadczy o jej rosnącej sławie. Wymienić można chociażby Międzynarodowy Festiwal Chopinowski na Mazowszu lub Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy Janko Muzykant. Od następnej atrakcji w Guzowie dzieli nas 14 km.

Przy pomniku Michała Kleofasa księcia Ogińskiego, w miejscu jego narodzin - Guzowie, najpewniej zadajecie sobie pytanie - co ten Pan miał wspólnego z Fryderykiem Chopinem? Okazuje się, że zaskakująco wiele. Ogiński był działaczem politycznym, skrzypkiem, znakomitym kompozytorem i pisarzem. Jest autorem słynnego poloneza „Pożegnanie Ojczyzny”. Chopin w swej korespondencji nie wymienia księcia ani razu, przypuszczalnie nigdy też nie doszło do spotkania obu artystów, jednak polonezy Ogińskiego wywarły znaczący wpływ na działalność Fryderyka. Jego pierwsze stylizacje, m.in. w Polonezie B-dur WN 1, są bardzo podobne do Poloneza a-moll „Pożegnanie Ojczyzny" Ogińskiego. To wystarczający powód dla melomanów by odwiedzić Guzów i pomnik autorstwa Andrzeja Renesa. Znajduje się on na placu obok pałacu Sobańskich, który w okresie gdy powstał, był jednym z najznamienitszych przykładów neorenesansowych rezydencji na Mazowszu, wzorowanych na francuskich zamkach nad Loarą. Do pałacu przylega odrestaurowana dawna kaplica pałacowa, dziś kościół św. Feliksa de Valois. Zbudowany jest na rzucie prostokąta z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Wnętrze przykryte jest krzyżowo-kolebkowym sklepieniem i wspiera się na czterech parach toskańskich filarów. Całe założenie pałacowe powstało pod czujnym okiem znanego architekta, Władysława Hirschela i choć znajduje się częściowo w ruinie, wciąż robi wspaniałe wrażenie. Należy nadmienić jednak, że rodzina Sobańskich podjęła się odbudowy, a prace renowacyjne prowadzi Fundacja im. Feliksa hr. Sobańskiego.

Z Warszawy do Żelazowej Woli i dalej na zachód wiedzie droga, zwana Traktem Królewskim. Drogę tę przemierzył książę Bolesław Krzywousty, który prawdopodobnie zmarł w Sochaczewie w 1138 roku. Władysław Jagiełło polował w tutejszych lasach. Traktem Królewskim przemaszerowali rycerze zmierzający na wojnę z Krzyżakami w 1410 roku, a król Stanisław August Poniatowski gościł na okolicznych dworach. Również Henryk Sienkiewicz bawił w okolicy swego czasu, zaś Fryderyk Chopin zatrzymywał się tu w drodze do stolicy. Wieś ma stare tradycje, sięgające XII wieku i często zmieniała właścicieli. Znanym włodarzem był Paweł ze Strzyżewa, który w XVI stuleciu wybudował drewniany dwór. W drugiej połowie XVIII wieku rodzina Zambrzuskich postawiła na jego miejscu barokowo klasycystyczną posiadłość otoczoną parkiem krajobrazowym. Prawdopodobnie to właśnie w niej gościł Fryderyk. Budynek został odrestaurowany i mieści się w nim obecnie urocza karczma serwująca dania lokalnej wiejskiej kuchni. Jeżeli przemieszczacie się przy pomocy komunikacji miejskiej, aby dotrzeć do kolejnej atrakcji w Brochowie, musicie wrócić do centrum Sochaczewa i przesiąść się w autobus linii nr 2 lub 5.

Kościół św. Rocha i św. Jana Chrzciciela w Brochowie był miejscem dwóch ważnych dla rodziny Fryderyka Chopina sakramentów. 2 czerwca 1806 roku odbył się tutaj ślub rodziców Fryderyka - Mikołaja Chopina i Tekli Justyny z Krzyżanowskich, zaś 4 lata później - 23 kwietnia chrzest małego kompozytora. Podczas urodzin Fryderyka najpewniej zagrożone było jego życie. Stąd dokonano tak zwanego szybkiego chrztu "z wody", a gdy niebezpieczeństwo minęło, w kościele przeprowadzono oficjalny chrzest. Prawdopodobnie, gdy rodzina Chopinów bywała w Żelazowej Woli, uczęszczała często do brochowskiego kościoła położonego nad malowniczym brzegiem Bzury. Jest to renesansowa budowla sakralna o charakterze obronnym, co jest rzadkim zjawiskiem w polskiej architekturze. Kościół jest dziełem kilku transformacji, a jego historia sięga rządów Władysława Hermana. W ciągu kolejnych pięciu wieków wzniesiono w miejscu drewnianego kościoła gmach z czerwonej cegły, nad którym dominują trzy wieże. Dwie z nich znajdują się po stronie romańskiego portalu, ostatnia mieści się nad prezbiterium. Kościół otacza mur z narożnymi bastionami. Nie ulega wątpliwości, że powstał pod okiem praktycznego rycerza, który nie chciał, żeby byle jaka armata mogła zrównać go z ziemią. W istocie w XIV wieku Brochów stał się własnością rycerza Jana Sówki, który przyjął później nazwisko Brochowskich. Wieść gminna niesie, że murowany kościół powstał za skonfiskowany okup otrzymany za niemieckiego rycerza biorącego udział w krzyżackich wyprawach na polskie ziemie. Dzisiaj już bez obaw można odwiedzić kościół odrestaurowany podczas roku obchodów 200 rocznicy urodzin Fryderyka Chopina, do czego zachęcamy szczególnie w lipcowe i sierpniowe niedziele, gdy odbywają się tu recitale chopinowskie. Ostatnie miejsce związane z Chopinem znajduje się w Sannikach, około 35 kilometrów od Sochaczewa.

Mając 18 lat Fryderyk spędził wakacje ze swoim przyjacielem ze szkolnej ławki - Konstantym Pruszakiem w majątku jego rodzinny w Sannikach. Obecnie mieści się tu Europejskie Centrum Artystyczne im. Fryderyka Chopina. Historia pałacu sięga końca XVIII wieku, choć to dopiero jego przebudowa w 1910 roku stanowi czołową realizację willi włoskiej oraz przykład twórczości wybitnego architekta Władysława Marconiego. Budynek składa się z piętrowego korpusu głównego i prostopadłego skrzydła z wieżą oraz odtworzoną oranżerią. Fasadę zdobią boniowania w partii parteru. Część środkową zaakcentowano trójosiowym ryzalitem z gankiem, na którym mieści się wejście główne. Wewnątrz, na sufitach i ścianach pierwszego piętra znajdują się malowidła z końca XVIII i XIX wieku. Kompozycja parkowa powstała w pierwszej połowie XIX stulecia. Następnie przekształcona została w stylu naturalistycznym w 1908 roku przez uznanego planistę ogrodów, Stanisława Celichowskiego. Zespół ogrodzony jest murem z bramą wjazdową od strony południowej. Do reprezentacyjnego podjazdu biegnie aleja kasztanowa. Dziś wy, tak jak młody Fryderyk, możecie podziwiać włości w Sannikach, w których znajdziecie m.in. zabytkowy fortepian, na którym ponoć grywał muzyk, wyprodukowany przez wytwórnię Antoniego Zakrzewskiego. Wiąże się z nim niesamowita historia, którą warto poznać. My już ją poznaliśmy, więc pozostawiamy was w Sannikach, mając nadzieję, że urozmaiciliśmy Wam wypad na Mazowsze w poszukiwaniu śladów Fryderyka Chopina. Zapraszamy Was do podzielenia się wrażeniami z innymi użytkownikami Footsteps i zapoznania się z pozostałymi naszymi trasami.