Obecnie Dom Rodzinny Jana Pawła II jest elementem Muzeum poświęconego papieżowi. Podczas odwiedzania nowoczesnej, multimedialnej ekspozycji, będziecie towarzyszyć mu raz jeszcze w drodze do świętości. Wystawa podzielona jest na szesnaście sfer odpowiadających etapom w życiu papieża: Mała Ojczyzna, Mieszkanie Wojtyłów, Krakowie, dziękuję ci, Wypłyń na głębię, Przebaczam zamachowcy, Cały Twój, Pokój Tobie, Polsko, Kościół zbudowany na skale miłości, A domem stał się świat, W poszukiwaniu jedności, dialogu i pokoju, Papież rodziny, Tryptyk Rzymski, Wy jesteście moją nadzieją!, To przemijanie ma sens…, W Duchu Świętym, Testament, Na koniec. Dom przy ulicy Kościelnej 7 zbudowany został w I poł. XIX wieku. Po I wojnie światowej do budynku wprowadzili się państwo Emilia i Karol Wojtyłowie wraz z synem Edmundem. Z początku wynajmowali niewielkie mieszkanie na piętrze i tam właśnie w maleńkiej sypialni 18 maja 1920 roku na świat przyszedł Karol. W 1938 roku po ukończeniu gimnazjum, już niestety tylko z ojcem, przeprowadził się on do Krakowa. Po II wojnie światowej w wadowickiej rodzinnej kamienicy mieściły się mieszkania czynszowe, a gdy Karola mianowana papieżem, dołożono wielu starań, by Dom pozostał miejscem pamięci poświęconym Janowi Pawłowi II.

Dla tych, co pragną poszerzyć wiedzę na temat życia Karola Wojtyły, Wadowickie Muzeum Miejskie przygotowało wystawę "Wadowice - miasto, w którym wszystko się zaczęło". Będziecie mieli tu okazję zapoznać się nie tylko z sylwetką papieża, lecz także z historią miasta jego narodzin. Warto zwrócić uwagę na sam budynek, bowiem muzeum mieści się w jednej z najstarszych kamienic w mieście. Swoją formą nawiązuje do klasycystycznego dworku. Wyróżniającym się elementem architektury jest wysunięty ryzalit frontowy z balkonem dekorowanym kanelowanymi kolumnami. Wieńczy go monumentalny, trójkątny przyczółek. Po budowie kamienicy w XIX wieku, była ona własnością zamożnych rodzin, a ostatni z właścicieli przepisał ją Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie na działalność naukowo-badawczą. W okresie międzywojennym, na parterze mieściła się "Mleczarnia Hygieniczna", gdzie stołował się młody Wojtyła wraz z ojcem. Syn właścicieli jadłodajni - Jan Banaś był szkolnym kolegą przyszłego papieża.

Bazylika Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny nie tylko stanowi zabytek architektury wysokiej klasy, lecz przede wszystkim znana jest na całym świecie jako miejsce, gdzie Karol Wojtyła, przyszły papież Jan Paweł II, powierzył swoje życie w ręce Boga. Człowiek ten ochrzczony został w oglądanej przez Was chrzcielnicy, tutaj wyznawał swoje pierwsze grzechy i służył przez lata do mszy, by w końcu zdecydować się na pełnienie posługi kapłańskiej. Historia bazyliki sięga I poł. XIV wieku, gdy wzniesiono w jej miejscu niewielki drewniany kościółek, prawdopodobnie pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Wadowicka osada, położona przy rozwidleniu rzek Skawy i Choczenki, nękana była przez kataklizmy, aż w 1440 roku pożar zupełnie spustoszył miejscowość, trawiąc również kościółek. Dzięki przywilejom królewskim, miasto odbudowano w drugiej połowie XV wieku. Wtedy też wzniesiono murowaną świątynię, której prezbiterium zachowało się we wnętrzu współczesnej bazyliki. Niestety, gotycki kościół ponownie uległ zniszczeniu podczas pożaru, a budowlę w stylu późnobarokowym, z wieżową fasadą frontową, odbudowano pod koniec XVIII wieku, niemal 70 lat po pożarze. W pierwszej połowie kolejnego stulecia kościół zmienił wezwanie na Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny. Wkrótce potem powstała zakrystia oraz skarbiec, a następnie znany architekt krakowski Tomasz Pryliński dokonał przebudowy fasady frontowej, dekorując ją bogatą ornamentyką i rzeźbami kamiennymi dłuta Zygmunta Langmana. Przedstawiają one Matkę Bożą w otoczeniu dwóch patronów kościoła powszechnego, św. Piotra i św. Pawła. W niszach poniżej umieszczono postacie patronów Polski - św. Stanisława i św. Wojciecha. Wtedy też pojawił się portyk z balkonem i zmieniono kształt hełmu wieży. Na południowej ścianie kościoła umieszczono zegar słoneczny z inskrypcją mrożąca krew w żyłach "Czas ucieka, wieczność czeka". Zegar ten widoczny jest z Domu Rodzinnego Wojtyłów. Podczas odbudowy po wojennych bombardowaniach, powstały przedsionki wejściowe i aneksy przy zakrystii. Od momentu, kiedy 16 października 1978 roku na papieża wybrano Karola Wojtyłę, kościół stał się ośrodkiem kultu odwiedzanym przez rzesze pielgrzymów. W latach 80. XX wieku kaplice boczne połączono z prezbiterium i na tym skończyły się architektoniczne modyfikacje. Kolejna zmiana czekała parafię 25 marca 1992 roku, gdy Ojciec Święty Jan Paweł II podniósł kościół Ofiarowania NMP do godności Bazyliki Mniejszej.

Gdyby boskie wyroki nie zawiodły Karola na ścieżkę kapłańską, zostałby piłkarzem albo...aktorem. Zwłaszcza, że w obu dziedzinach świetnie prosperował. W latach 30. XX wieku w Wadowicach istniały liczne stowarzyszenia katolickie, których potrzeba zadomowienia zaowocowała powstaniem Domu Katolickiego. Architektem wybranym do tego przedsięwzięcia był Józef Merenda. Zaprojektował on budynek wsparty na naturalnej skarpie, będącej niegdyś fragmentem obwarowań miasta. Mieściły się tu: bufet, garkuchnia, stróżówka, kotłownia, sala teatralna mieszcząca 324 osoby, szatnia, garderoba i inne pomieszczenia użytkowe. Serce życia kulturalnego Wadowic znajdowało się właśnie tutaj, a w rok po otwarciu scena już bez przerwy tętniła życiem. To tutaj Karol Wojtyła zadebiutował jako współreżyser przedstawienia Nie-Boskiej Komedii, w której grał jedną z głównych ról - Hrabiego Henryka. Legendarne stało się też Misterium Męki Pańskiej czy Apokalipsa św. Jana w którym Karol Wojtyła odgrywał tytułową rolę. Z tym przedstawieniem wiąże się również anegdota, zgodnie z którą rekwizytem miał być kosztowny fotel używany od wielkiego święta przez celebransa w klasztornym kościele. Posłano po niego Lolka, zauważył go przeor, który o przedsięwzięciu nic nie wiedział i tak Karol niosący fotel na głowie został posądzony o kradzież. W dwudziestoleciu międzywojennym przy Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży Męskiej działała też drużyna piłki nożnej, powstała z byłych zawodników „Sokoła” i „Strzelca”.

W latach 1926 - 1930 sześcioletni Karol uczył się pisać, czytać, liczyć i nawiązywać pierwsze przyjaźnie w umieszczonej tutaj Męskiej Szkole Powszechnej. Po II wojnie światowej w tym samym budynku swoje miejsce miały organy władzy ludowej, zanim w 1990 roku, w pierwszych prawdziwie wolnych wyborach, odrodził się samorząd terytorialny. Obecnie ten murowany gmach, wzniesiony w poł. XIX wieku, pełni rolę magistratu.

Przez osiemnaście lat Karol Wojtyła przemierzał rynek miasta, a to w drodze do Karmelitów na “Górkę”, a to do kościoła parafialnego, do szkoły lub choćby wtedy gdy odbył się tutaj legendarny spektakl “Antygona” z jego udziałem. Historia wadowickiego rynku zaczyna się na przełomie XIII i XIV wieku, kiedy ulokowano tutaj miasto o szachownicowym układzie ulic z centralnym kwadratowym placem. Na jego środku stał drewniany ratusz i studnia, a za wschodnią pierzeją, kościół parafialny z cmentarzem. Kataklizmy takie jak m.in. pożary, z biegiem lat zmieniały miejski pejzaż. Pod koniec XVIII wieku, przebiegała tędy Galicyjska Szosa Handlowo-Pocztowa łącząca Wiedeń z Lwowem, czyniąc wadowicki rynek główną arterią miasta. W XIX wieku wyburzono część kamienic wydłużając kształt placu i otwierając na niego fasadę kościoła parafialnego. Średniowieczny rynek stanowił ekonomiczne centrum, gdzie znajdowały się warsztaty rzemieślnicze, kramy i siedziba władz miasta. Później stał się on społeczno-kulturalnym ośrodkiem, odbywały się na nim parady wojskowe, manifestacje patriotyczne, prezentowali się artyści. W jednej z tutejszych kamienic urodziła się światowej sławy śpiewaczka operowa Ada Sari. Nieopodal urodził się też Karol Wojtyła. Na miejsce spotkań z młodzieżą, podczas pielgrzymek do rodzinnego miasta, papież wybierał wadowicki rynek, co upamiętnia dedykowany mu pomnik stojący przed Bazyliką. I tak rynek noszący nazwę Placu Armii Czerwonej stał się Placem Jana Pawła II. Dziś stąpa się po nowej posadzce z płyt granitowych, pomiędzy którymi wmurowano 161 tablic upamiętniających pielgrzymki Jana Pawła II do ponad 100 krajów świata. Po drewnianym ratuszu nie ma już śladu, rolę siedziby władz miejskich pełni XIX-wieczny magistrat stojący po północnej stronie placu. W letnie dni przechodniów orzeźwia delikatny chłód bijący od postawionej na rynku fontanny, a życie toczy się tutaj naturalnym miejskim rytmem, niezmiennie od wieków.

Przy dawnej ulicy Wiedeńskiej, dzisiaj Jana Pawła II, znajduje się kamienica, w której swój początek miała wadowicka kremówka - ulubiony deser Karola Wojtyły. Najpierw wybredne gusta co bogatszych mieszkańców Wadowic zaspokajała w eleganckim lokalu rodzina cukierników Lisko. W latach 30. XX wieku miejsce to wynajął wiedeński cukiernik - Karol Hagenhuber. Przywiózł on ze sobą mistrzowskie receptury wiedeńskich cukierników. Jedna z nich zawierała przepis na kremówkę. Ciasto szybko zyskało sławę w Wadowicach. Stało się również częścią tradycji celebrowania ukończenia szkoły. W 1937 roku po napisaniu matury, do cukierni Hagenhubera trafił Karol Wojtyła ze szkolnymi kolegami. Padł zakład, kto zje więcej kremówek. Kto wygrał, nie wiadomo, ale papież 16 czerwca w 1999 roku, wspominał ten dzień z szerokim uśmiechem: "A tam była cukiernia. Po maturze chodziliśmy na kremówki. Że myśmy to wszystko wytrzymali…, te kremówki po maturze.". Kremówki stały się jednym z symboli Wadowic związanych z Janem Pawłem II i są serwowane na wiele różnych sposobów, w niemal każdej wadowickiej cukierni, ale niestety już nie tej Karola Hagenhubera, bowiem przestała ona funkcjonować w 1945 roku.

Uczniowie uczęszczający do Liceum Ogólnokształcącego imienia Marcina Wadowity, mijają codziennie maksymę rzymskiego poety Albiusa Tibullusa - “To co czyste podoba się Najwyższemu, przychodźcie w szacie czystej i rękoma czystymi czerpcie wodę ze źródła”. Wiedzę czerpał tu garściami Karol Wojtyła. Od II poł. XIX wieku w miejscu obecnej szkoły, mieściło się Wyższe Ośmioletnie Gimnazjum, do którego uczęszczał między innymi generał Walerian Czuma - dowódca obrony Warszawy w 1939 roku, święty Józef Bilczewski “Biba” - arcybiskup Lwowa, błogosławiony ojciec Alfons Maria Mazurek, a także nasz święty Jan Paweł II. Nietrudno zgadnąć, że Karol był wybitnym uczniem, o czym świadczyć może fakt, że klasowym sołtysem został już w drugiej klasie, a na jego dyplomie nigdy nie zagościła ocena dostateczna. Stopnie bardzo dobre “ze szczególnym zamiłowaniem” uzyskał z języka polskiego i religii. Pomimo tego, że Karol był prymusem, rówieśnicy darzyli go sympatią. Możliwe, że przez równe co do nauki, zamiłowanie do sportu. Grał bardzo dobrze w piłkę nożną, jeździł na łyżwach, nartach i uwielbiał wycieczki górskie. Nikt pewnie nie spodziewał się wtedy, jak zaszczytna czekała go w świecie rola.

Ojciec Święty do końca życia wspominał w kazaniach i przemówieniach Karmelitów Bosych, gdyż w należącym do nich kościele św. Józefa był równie częstym gościem, co w dzisiejszej Bazylice Ofiarowania NMP. Wśród wielu nabożeństw, w których młody Karol chętnie uczestniczył, prym wiodły letnie nowenny przed uroczystością Matki Bożej z Góry Karmel. W dniu Pierwszej Komunii Świętej otrzymał szkaplerz od ojców karmelitów. Znak ten towarzyszył mu do końca życia. Na przestrzeni lat papież miał kilka szkaplerzy. Z jednym z nich został pochowany, natomiast ten pierwszy, z Komunii Świętej, znaleźć obecnie można w Muzeum Dom Rodzinny Jana Pawła II. W klasztorze u Karmelitów na Górce w Wadowicach również jest prezentowany oryginalny szkaplerz, jeden z ostatnich, jakie nosił Jan Paweł II. Warto też wspomnieć, że na 25-lecie swojego pontyfikatu, Jan Paweł II przekazał pierścień papieski, w celu przyozdobienia nim dłoni posągu św. Józefa, znajdującego się właśnie w kościele św. Józefa Karmelitów Bosych. Karmelici Bosi pojawili się w Wadowicach pod koniec XIX wieku. Jeszcze w tym samym stuleciu wybudowali neoromański, trzynawowy kościół św. Józefa, a także klasztor. Oba obiekty łącznie z Domem Pielgrzymkowym tworzą zespół architektoniczny na tzw. Górce. Całość utrzymana jest w stylu architektury średniowiecznej: murowane, nieotynkowane elewacje, z oszczędną dekoracją w postaci fryzów arkadowych pod gzymsem wieńczącym fasadę i lizen pionowo dynamizujących fasadę. Wyróżnia się też wysunięty przed lico ryzalit, w którym mieści się portal wejściowy, zwieńczony trójkątnym przyczółkiem z płaskorzeźbą prezentującą kartusz herbowy Karmelu. Klasztor to ośrodek kultu św. Józefa, Matki Bożej Szkaplerznej oraz św. Rafała Kalinowskiego. We wnętrzu podziwiać można ołtarz główny z obrazem św. Józefa wykonany w Tyrolu, słynny obraz Matki Bożej Szkaplerznej umieszczony w ołtarzu w lewej nawie kościoła, a także ołtarz poświęcony św. Rafałowi Kalinowskiemu. Do zwiedzania jest również udostępniona cela św. Rafała.

Kościół świętego Piotra Apostoła w Wadowicach wybudowano w 1991 roku, jako wotum dziękczynne za wybór Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową, a także za uratowanie jego życia podczas zamachu 13 maja 1981 roku. Jan Paweł II osobiście dokonał też konsekracji tego kościoła. Projekt wykonał zespół architektów z Politechniki Krakowskiej z profesorem Przemysławem Szaferem na czele. Gmach łączy w sobie cechy baroku, architektury góralskiej i nawiązywać ma do rzymskiej Bazyliki św. Piotra. Przed nim stoi pomnik papieża autorstwa włoskiego artysty Luciano Minguzzi. Obok monumentu stoi kaplica z 1986 roku, a z drugiej strony dzwonnica z trzema dzwonami: Jan Paweł I, Jan Paweł II i św. Piotr - dar miasta Vittorio Veneto, gdzie Karol Wojtyła był biskupem. We wnętrzu również dominują symbole Stolicy Piotrowej. Nad ołtarzem głównym w kształcie Bazyliki św. Piotra, znajduje się kopia fresku Perugina z Kaplicy Sykstyńskiej. Boczne ołtarze dedykowane są: św. Janowi Pawłowi II, Miłosierdziu Bożemu oraz Matce Boskiej Fatimskiej. Z ołtarza głównego spływają dwie wstęgi czerwonego marmuru symbolizujące “strużki krwi” Ojca Świętego przelane podczas zamachu. Wydarzenie to upamiętnia również wmurowana tablica z datą. Na zboczu wzgórza, na którym stoi kościół, utworzono symboliczną Golgotę z kaplicami.

Karol Wojtyła Senior, ojciec przyszłego papieża, od 1900 roku służył w wojsku austriackim, w 56 Pułku Piechoty, przemianowanym po 1918 roku na 12 Pułk Piechoty Ziemi Wadowickiej. Karol Senior był urzędnikiem administracji wojskowej w randze porucznika. W sześć lat po wstąpieniu do służby pojął za żonę Emilię Kaczorowską. Gdy Polska odzyskała niepodległość, w stopniu porucznika, przeszedł do wojska polskiego i służył w nim aż do emerytury, czyli do 1927 roku. Gmach koszarów powstał w I poł. XIX wieku dla stacjonującego w Wadowicach 56 Pułku Piechoty, w której później służył ojciec Karola. Pułk ten znany był przede wszystkim z wojny polsko-bolszewickiej i z czynnego udziału w walkach obronnych w 1939 roku. Jako chłopiec, przyszły papież często towarzyszył ojcu i gorliwie brał udział w uroczystościach patriotycznych, podczas których grała wielce ceniona orkiestra 12 Pułku Piechoty. O tych uroczystościach z tkliwością wspominał Jan Paweł II w czasie pielgrzymek do Ziemi Ojczystej. Należy wspomnieć, że gmach wadowickich koszarów, postawiony na planie kwadratu, z wewnętrznym arkadowym dziedzińcem, stanowi unikatowy zabytek architektury militarnej tego typu w Polsce. Obecnie nie można zwiedzać obiektu w środku, a jedynie obejrzeć go z zewnątrz.

Siostry nazaretanki to część wspomnień Karola Wojtyły pochodząca z najwcześniejszych lat jego dzieciństwa. Z czasów, gdy siostry po I wojnie światowej powiększyły sierociniec i założyły przedszkole w 1928 roku, zwane ochronką dla dzieci. Tam po szkole uczęszczal Karol, by oddawać się zabawom organizowanym przez siostry. Historia sióstr nazaretanek w Wadowicach jest dosyć rzewna. Z początku pełniły swoją posługę w skrajnej nędzy, bez grosza przy duszy; tak, że zimą, woda aż zamarzała tu w naczyniach. Zaczęło się w 1896 roku, gdy do Wadowic przybyła matka przełożona Laureta Lubowidzka z trzema siostrami. Od razu zakasały rękawy i bez względu na polowe warunki rozpoczęły ciężką pracę. Podczas długiej historii ich posługi w Wadowicach brały one pod opiekę dzieci ubogie, młodzież i dzieci upośledzone. Czasowo nauczały też dziewczęta haftowania i bieliźniarstwa, opiekowały się chorymi, sierotami wojennymi, podejmowały pracę w szpitalu jako pielęgniarki i salowe, księgowe, sekretarki, magazynierki i kucharki. Miasto wręcz nie potrafiło się bez nich obejść. Na początku XX wieku siostry otrzymały fundusze na budowę obecnego klasztoru, a w 1913 roku powstała kaplica. Później dobudowano piętro, gdzie otwarto szkołę krawiecką dla dziewcząt. Podczas wojny mieściło się tutaj ambulatorium dla żołnierzy. Później sprawy się nieco skomplikowały, bowiem od lat 50. XX stulecia lokalne władze stopniowo odsuwały siostry od wykonywanych prac, a laicyzacja szkolnictwa sprawiła. że zamknięto prowadzoną przez nie szkołę i internat. W ich miejscu gorliwe nazaretanki założyły Zakład Specjalny dla Dzieci Głęboko Niedorozwiniętych Umysłowo. W latach 60 XX. wieku siostry ponownie zostały niemile zaskoczone. Budynki należące do klasztoru zostały upaństwowione i oddane do użytku innym instytucjom, by dopiero po ponad 30 latach ponownie trafić do nazaretanek. Siostry, odwiecznie kierowane Opatrznością Bożą, otworzyły „Świetlicę dla Dzieci im. Jana Pawła II”, gdzie sprawują opiekę nad dziećmi i młodzieżą jak za czasów Karola Wojtyły. Nie bez powodu więc, po wieloletniej drodze krzyżowej, Wadowicki Dom Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu jest pod wezwaniem Opatrzności Bożej.

We wspomnieniach Jana Pawła II zachował się także obraz "Sokoła", czyli Towarzystwa Gimnastycznego, które mieściło się w stojącym przed Wami niepozornym budynku. W czasach, gdy gimnastykował się w nim młody Wojtyła, budynek prezentował się szykownie na tle Wadowic. Był to neorenesansowy gmach przykryty dwuspadowym dachem z bogato zdobionymi ścianami szczytowymi ze wszystkich czterech stron. Do wnętrza prowadziły, zachowane do dzisiaj, półkolisto wykończone trzy pary drzwi. W latach 50. XX wieku bajeczne szczyty zostały zniszczone, a efektem przebudowy jest skromna kamienica. Koło gimnastyczne z 1887 roku było drugim, jakie powstało na terenie ówczesnej Galicji, a wspomniany budynek wzniesiono dwa lata później. W okresie międzywojennym oprócz sportu, na tutejszej scenie uprawiano też sztukę. Miały na niej miejsce uroczystości patriotyczne, w których licznie uczestniczyła wadowicka młodzież, a wśród niej Karol Wojtyła. Tradycja szerzenia kultury w Wadowicach do dziś jest tutaj kultywowana, lecz już jako Wadowicki Dom Kultury, a nie "Sokół". Tak właśnie wyglądały Wadowice podczas pierwszych lat Jana Pawła II, kiedy dopiero wkraczał on na swoją drogę do świętości. Żegnamy się z Wami mając nadzieję, że wystarczająco dobrze nakreśliliśmy Wam dawne dzieje miasta, a także historię papieża. Zachęcamy do pozostawienia opinii o przebytej trasie oraz do skorzystania z innych szlaków oferowanych przez Footsteps.