Naszą podróż rozpoczynamy na terenie rezerwatu „Wietrznia”, gdzie mieści się Centrum Geoedukacji. Jest to nowoczesna placówka należąca do Geoparku Kielce, znajdująca się na Świętokrzyskim Szlaku Archeo-Geologicznym. Tutaj w mig pojmiemy zawiłe zagadnienia geologiczno-geograficzne obszaru Gór Świętokrzyskich i nie tylko, zażywając przy tym odrobinę rozrywki. W obiekcie można zwiedzić Galerię Ziemi, odbyć wirtualną wycieczkę po najdłuższej świętokrzyskiej jaskini – Chelosiowej Jamie, a nawet wybrać się na wyprawę do wnętrza naszej planety kapsułą symulatorem 5D. Wystawa jest wzbogacona o elementy multimedialne: interaktywną tablicę z animacją tetrapoda oraz holobox z animowanym hologramem trylobita. Po takiej wyprawie nie będzie nam dłużej obca geneza skał dewońskich, a rekonstrukcja mieszkańców tutejszych mórz sprzed 359 milionów lat wprawi nas w osłupienie. Kto zechce, może zakasać rękawy i wcielić się w archeologa - poszukiwacza skamieniałości prehistorycznych organizmów. Centrum Geoedukacji lubi zaskakiwać, spodziewajcie się, że natraficie na wystawy czasowe, warsztaty geologiczne w ramach Klubu Miłośników Geologii, imprezy geoedukacyjne: Geo Ferie, Wakacyjna Akademia Geologii, Geo Mikołajki, Kieleckie Pikniki Geologiczne, rajdy i geologiczne gry terenowe. Możecie też zjawić się wzorowo przygotowani, wystarczy rzucić okiem na www.centrum-geoedukacji.pl w zakładce Aktualności.

Skoro znajdujemy się na terenie Rezerwatu "Wietrznia" wypada powiedzieć o nim kilka słów. Jest to rezerwat przyrody nieożywionej, założony w 1999 roku noszący imię Polskiego geologa Zbigniewa Rubinowskiego, który część swojego życia poświęcił Górom Świętokrzyskim. Ochroną częściową objęto tutaj pozostałości wzgórza Wietrznia, należącego wraz z Kadzielnią do Pasma Kadzielniańskiego. W skład obszaru chronionego wchodzą również znajdujące się tu wyrobiska kamieniołomów. Obserwować możemy stratotypowy profil skał dewońskich, o których po wizycie w Centrum Geoedukacji, wiecie już wszystko. Wapienie i dolomity wydobywano tutaj przez wiele dziesięcioleci. Używano ich do produkcji wapna oraz bezpośrednio jako surowiec budowlany. Z rozmaitych punktów widokowych rozpościera się fantastyczny widok na panoramę Gór Świętokrzyskich.

Spacerując po Kadzielni, trudno sobie wyobrazić, że 380 milionów lat temu musielibyśmy pływać. Wtedy znajdowało się tutaj rozległe morze, a organizmy w nim żyjące, po wyzionięciu ducha opadały na dno, każdego roku przyczyniając się do powstawania z wolna skał wapiennych. Tych samych, do których miliony lat później, w XVII wieku dokopali się górnicy. Tak rozpoczęła się historia wielu tutejszych kamieniołomów, które funkcjonowały przez dobrych kilka stuleci. Dziś Park i Rezerwat Kadzielnia znajdują się niemal w centrum Kielc i stanowią część Pasma Kadzielniańskiego częściowo objętego ochroną. Nazwa wzgórza Kadzielnia pochodzi od zbierania na nim w dawnych czasach ziół na kadzidło dla potrzeb katedry. Najwyższe wzniesienie Rezerwatu zwane jest „Skałką Geologów”, z którego rozpościera się piękny widok na okolicę i Jeziorko Szmaragdowe. Niezwykły kolor wody wywołuje zjawisko optyczne - promienie światła odbijające się od zlasowanego wapienia. Korzystając z tarasów widokowych można podziwiać nie tylko piękny krajobraz rezerwatu, ale i spojrzeć dalej na malowniczą panoramę m.in. Pasma Dymińskiego z Górą Telegraf, Pasma Kadzielniańskiego z Karczówką, przełomu Bobrzy czy Wzgórz Tumlińskich. Cała Kadzielnia jest geologicznym fenomenem. Podczas kilkusetletniej eksploatacji skał wapiennych, w kamieniołomie wielokrotnie odkrywano jaskinie. Powstały one w wyniku działania procesów krasowych. To powszechnie znany obszar jaskiniowy w Górach Świętokrzyskich, a nawet w Polsce. Trzy z 25 jaskiń udostępnia Podziemna Trasa Turystyczna. Łączy ona „Jaskinię Odkrywców”, „Prochownię” i „Szczelinę”. Podczas podziemnego spaceru o długości 392 metrów zwiedzający zobaczą między innymi skamieniałości organizmów żyjących w dewońskim morzu. Na powierzchni natkniemy się także na Amfiteatr wtapiający się w skalny pejzaż. Jest to jedna z piękniejszych aranżacji tego typu struktury w Polsce. Widownia mieści 5500 miejsc, a widzowie rokrocznie podziwiać mogą liczne spektakle, koncerty i wydarzenia kulturalne. To nie wszystkie atrakcje oczekujące na turystów odwiedzających Kadzielnię. Każdej zimy Klub Alpinistyczny wspólnie z Geoparkiem Kielce aranżują lodospad, po którym można się wspinać niczym po skutych lodem stokach ośmiotysięczników. Latem z kolei Kadzielnię obejrzeć można z lotu ptaka podczas czterdziesto sekundowej podróży tyrolką. Początek tyrolki umieszczony jest przy punkcie widokowym w okolicach Wzgórza Harcerskiego.

Na południowo-wschodnich zboczach góry Karczówka mieści się wspaniały Ogród Botaniczny o powierzchni 15 hektarów. Ogród podzielony jest na trzy części A, B, C. W części A znajduje się tak zwany kalendarz drzew, czyli zestaw 12 okazów, odpowiednio dobranych i podświetlonych gatunków bądź odmian, które poprzez swoiste cechy odpowiadają poszczególnym miesiącom roku. Jest to partia ogrodu służąca do celów rekreacyjnych, gdzie można wylegiwać się na trawie. Część B przeznaczona jest dla obiektów badawczych i administracyjnych, ale nie tylko. Znajdziemy tutaj palmiarnię z roślinami ze stref tropikalnych i subtropikalnych, szklarnie z sukulentami i taras widokowy na panoramę Gór Świętokrzyskich. Ostatnia z zagospodarowanych partii, część C to spektakularny kręgosłup całego Ogrodu Botanicznego. Centrum stanowi plac w kształcie okręgu, z którego rozpościera się widok na niższe partie ogrodu. Tutaj mają miejsce również wydarzenia kulturalne jak koncerty, wieczory poezji itp. W części C czekają prawdziwe cuda na pasjonatów flory. Najpierw na tych, co w góry wybierać się nie zamierzają - Alpinarium zaprezentuje całe spektrum roślin z Pienin, Tatr i Sudetów oraz Gór Świętokrzyskich, w tym okazy zagrożone. Nieopodal w czterech zbiornikach wodnych z bardzo bliska przyjrzymy się roślinom wodnym i bagiennym. Kolejnym działem jest flora rodzima z obszaru Gór Świętokrzyskich. Tutaj zobaczycie m.in. murawę ostnicową, step kwietny, oman wąskolistny, wiśnię karłowatą i niespotykane już zbiorowiska leśne jak chociażby dąbrowa świetlista, a także wiele, wiele innych. Podczas wycieczki spotkamy się z masą roślin chronionych i zagrożonych. Na wąchaniu kwiatów wycieczka w Kieleckim Ogrodzie Botanicznym wcale się nie kończy. W dziale biologicznym dowiemy się czegoś o cyklu życia roślin, z kolei w dziale roślin użytkowych przypomnimy sobie o naszej nierozłącznej zależności od roślin włóknodajnych, leczniczych, jadalnych, kauczukodajnych i tak dalej. Wreszcie estetycy zaspokoją swoją rządzę piękna w dziale roślin ozdobnych. Dajmy się uwieść woni jednego z najpiękniejszych ogrodów botanicznych w Europie!

Rezerwat Krajobrazowy Karczówka chroni blisko dwustuletni las sosnowy otaczający zabytkowy zespół klasztorny na szczycie wzgórza. Również tutaj eksploatowano ołów głównie w okresie od XVI do XVIII wieku. Stąd podłużne zagłębienia tu i ówdzie znaczące połacie zieleni niczym zmarszki. O przemysłowym epizodzie w historii Karczówki przypomina także kaplica św. Barbary, a w niej figura patronki górników, wykonana z bryły galeny. Z ołowiową Barbarą wiąże się legenda o górniku Hilarym Mali, który w 1646 roku, po długich poszukiwaniach, natrafił na bryłę kruszcu, z której wykonano między innymi tę figurę. W skład wspomnianego wyżej zespołu klasztornego wchodzi kościół św. Karola Boromeusza i klasztor pobernardyński, który wzniesiono w podzięce za ominięcie Kielc przez szalejącą na terenie Polski zarazę. Klasztor ufundował w XVII wieku, biskup Krakowski, Marcin Szyszkowski. Barokowe schody prowadzące do klasztoru wykonane zostały z szarego i czerwonego piaskowca - drugiego po marmurze kamienia pozyskanego w Górach Świętokrzyskich. Po schodach wchodzi się do przedsionka i dalej do kruchty, z której można wejść do kościoła i znajdującej się pod wieżą kaplicy św. Barbary. Kościół to jednonawowa świątynia również nosząca cechy stylu barokowego. Na uwagę zasługuje ołtarz główny, wykonany w marmurze chęcińskim. Zdobią go obrazy z wizerunkiem świętego Karola Boromeusza i świętego Kazimierza. W zabudowaniach klasztornych mieści się wystawa misyjna św. Jana Pawła II, na której są prezentowane przedmioty podarowane papieżowi podczas pielgrzymek. Karczówka jest najwyższym wzniesieniem Pasma Kadzielniańskiego i stąd należy podziwiać panoramę Kielc i Gór Świętokrzyskich.

Od 2012 roku Kapliczka gwarków zastępuje swoją XIX-wieczną poprzedniczkę, zniszczoną podczas I wojny światowej. Pomnik upamiętnia wydobycie w 1646 roku pierwszej bryły galeny, z której wykonano jak czytamy na tabliczce, trzy rzeźby, między innymi figurę świętej Barbary na Karczówce. Replika wzbogacona została o kopię tablicy z kaplicy św. Barbary kościoła na Karczówce oraz tablicę orientacji topograficznej, lokalizującą historyczny kompleks leśny Trojak.

Sięgające niewiele ponad 310 metrów wzgórze Dalnia tworzy wraz z Grabiną zespół przyrodniczo-krajobrazowy. Jest to chroniony obszar o powierzchni ponad 32 hektarów. Występują na nim cenne gatunki flory i fauny, między innymi modraszek wikrama i zawilec wielkokwiatowy. Natknąć się też można na liczne skamieniałości. Także tutaj, jak w okolicy, przed laty eksploatowano galenę (ołów).

Niegdyś postępowe kopalnie, dziś około 3200 szybów, szczelin i innych obiektów pogórniczych pogrążonych w ruinie. W średniowieczu teren był jednym z największych w Polsce ośrodków eksploatacji ołowiu i srebra. Rudy ołowiu wydobywano w okolicy jeszcze w XIX wieku. Najgłębszy z zachowanych szybów to ten świętej Barbary na Grabinie. Chodniki dawnej kopalni położone są 118 metrów pod ziemią! Była to najgłębsza kopalnia w Górach Świętokrzyskich i działała jeszcze na początku XX wieku. Miasto zadbało o to by odtworzyć dawne techniki eksploatacji przy zachowanych szybach. Tym sposobem powstały ciekawe aranżacje przywołujące obraz ciężkiej jak ołów pracy dawnych górników.

Wysokie na 312 metrów wzniesienie Pasma Kadzielniańskiego, jak wspomnieliśmy na wzgórzu Dalia, objęte jest ochroną. W obrębie góry zachowały się ślady eksploatowania złóż galeny. Do najważniejszego zalicza się wspomniany wyżej szyb "Barbara" głęboki na 118 metrów, jak również kamieniołom, z którego do 1975 roku wydobywano wapienie dewońskie.

Czyżby Rezerwat Ślichowice brzmiał znajomo? Bardzo możliwe, że czytaliście o nim w szkolnych podręcznikach, gdyż znajduje się tu słynny profil prezentujący spektakularne fałdowania warstw skalnych, konkretnie wapieni górno dewońskich. Część z nich objęto ochroną jako pomnik przyrody nieożywionej. Oprócz tego spotkać tu można egzemplarze objętej ochroną roślinności zwanej finezyjnie murawami kserotermicznymi, berberysem, wisienką stepową i bardziej pospolicie dziką różą. W okresie międzywojennym znajdowały się tutaj kamieniołomy, w których eksploatowano wapienie. Któż wtedy miał pojęcie jaką różnorodność skrywa wnętrze Ziemi. Kamieniołom dzieli się na dwie części, wschodnią i zachodnią, pomiędzy którymi zachowała się kilkunastometrowa listwa skalna. W pierwszym od wschodu kamieniołomie widoczne są wapienie cienkoławicowe powstałe w okresie górnego dewonu. W zachodniej części wyrobiska podczas eksploatacji odsłonięto silnie pofałdowane warstwy skalne. Największą ciekawostką jest fałd leżący, objęty ścisłą ochroną. Nosi on nazwę fałdu śluchowickiego. Dzieło sztuki matki natury podziwiać można, także po zmroku, ze specjalnie przygotowanych punktów widokowych na ścieżce edukacyjnej. Pozostawiamy Was sam na sam z fałdem leżącym i żywimy nadzieję, że bawiliście się przednio podczas przebytej wspólnie podróży. Zachęcamy do zapoznania się z innymi trasami Footsteps i pozostawienia opinii dla kolejnych użytkowników aplikacji.