Naszą podróż rozpoczynamy na terenie rezerwatu „Wietrznia”, gdzie mieści się Centrum Geoedukacji. Jest to nowoczesna placówka należąca do Geoparku Kielce, znajdująca się na Świętokrzyskim Szlaku Archeo-Geologicznym. W tym wyjątkowym miejscu odbędziemy podróż w czasie przenosząc się setki milionów lat w przeszłość geologiczną regionu świętokrzyskiego. Ekspozycja stała, zaaranżowana w formie futurystycznej stacji badawczej, przenosi nas w niezwykły świat dewońskiego morza i jego mieszkańców. Dioramy z modelami prehistorycznych stworzeń morskich uzupełniają efekty audiowizualne i stanowiska multimedialne, m.in.: interaktywne peryskopy, animacja z tetrapodem i rybą pancerną oraz animacja holograficzna z trylobitem. Wycieczka na pokładzie stacji to również Geolaboratorium, w którym możemy poeksperymentować z różnymi procesami geologicznymi. Miłośnicy podróży w czasie nie będą zawiedzeni wchodząc na pokład Kapsuły Czasu. Futurystyczny pojazd zabiera na pokład 12 osób i zapewnia moc wrażeń w trakcie niezwykłej podróży przez dzieje naszej planety, od początków jej istnienia do momentu pojawienia się człowieka. Na zainteresowanych podziemnymi światami czeka Grota i Jaskinia, z wirtualnym podziemnym jeziorem. Centrum Geoedukacji to miejsce gdzie popularyzacja nauki odbywa się poprzez emocje, zabawę i doświadczenia, bez względu na wiek. Geoedukacja dla ,,małych’’ i ,,dużych’’ to motyw przewodni Geologicznego Ogrodu Doświadczeń zlokalizowanego na górze budynku. To strefa nauki i zabawy, w których za pomocą rozmaitych urządzeń możemy poznać szereg ciekawostek dotyczących skał, skamieniałości, a nawet innych planet Układu Słonecznego. Najmłodsi mogą spróbować swoich sił wcielając się w rolę poszukiwania skamieniałości na stanowisku ,,Jestem paleontologiem’’. Odszukanie w piasku modeli zwierząt kopalnych nie będzie zadaniem łatwym, ale dostarczy mnóstwo radości młodym adeptom tej dziedziny. Centrum Geoedukacji lubi zaskakiwać. Zajrzyjcie na stronę internetową i profil Centrum Geoedukacji na facebooku, gdzie natraficie na informacje o planowanych wystawach czasowych, warsztatach w Klubie Miłośników Geologii, rajdach i grach geologicznych oraz piknikach edukacyjnych. Serdecznie zapraszamy na stronę internetową i profil facebook: www.centrum-geoedukacji.pl https://pl-pl.facebook.com/geopark.kielce

Skoro znajdujemy się na terenie rezerwatu "Wietrznia" wypada powiedzieć o nim kilka słów. Jest to rezerwat przyrody nieożywionej, założony w 1999 roku noszący imię polskiego geologa Zbigniewa Rubinowskiego, który część swojego życia poświęcił Górom Świętokrzyskim. Ochroną częściową objęto tutaj pozostałości wzgórza Wietrznia, należącego wraz z Kadzielnią do Pasma Kadzielniańskiego. W skład obszaru chronionego wchodzą również znajdujące się tu wyrobiska kamieniołomów. Obserwować możemy stratotypowy profil skał dewońskich, o których po wizycie w Centrum Geoedukacji, wiecie już wszystko. Wapienie i dolomity wydobywano tutaj przez wiele dziesięcioleci. Używano ich do produkcji wapna oraz bezpośrednio jako surowiec budowlany. Z rozmaitych punktów widokowych rozpościera się fantastyczny widok na panoramę Kielc i Gór Świętokrzyskich.

Spacerując po Kadzielni, trudno sobie wyobrazić, że 380 milionów lat temu musielibyśmy pływać. Wtedy znajdowało się tutaj rozległe morze, a organizmy w nim żyjące, po wyzionięciu ducha opadały na dno, każdego roku przyczyniając się do powstawania z wolna skał wapiennych. Tych samych, do których miliony lat później, w XVII wieku dokopali się górnicy. Tak rozpoczęła się historia wielu tutejszych kamieniołomów, które funkcjonowały przez dobrych kilka stuleci. Dziś park i rezerwat Kadzielnia znajdują się niemal w centrum Kielc i są jedną z największych turystycznych atrakcji Kielc. Kadzielnia, o wysokości 295 m n.p.m., to jedno ze wzgórz Pasma Kadzielniańskiego. Nazwa tego miejsca pochodzi od zbieranych tu niegdyś ziół na kadzidło dla potrzeb katedry. Kadzielnia to także nazwa parku, którego częścią jest rezerwat przyrody nieożywionej, o pow. 0,6 ha, utworzony w 1962 roku. Ochronie podlega najwyższa część wyniosłego skalnego cypla, tzw. Skałka Geologów, wznosząca się pośrodku nieczynnego od lat 60. XX wieku kamieniołomu. Rezerwat zbudowany jest z dewońskich wapieni stromatoporowo-koralowcowych przykrytych wapieniami marglistymi. Na tym terenie opisano szereg interesujących zjawisk geologicznych: szczątki fauny (m.in. korali czy brachiopodów), żyłową mineralizację kruszcowo-kalcytową, zjawiska tektoniczne i krasowe. Zostały tu także odnalezione m.in. nieznane wcześniej z obszaru Polski gatunki ryb pancernych. W obrębie Skałki Geologów zachowały się relikty roślinności naskalnej. Poza interesującymi grupami skał, stanowiskami rzadkiej roślinności i cennymi znaleziskami paleontologicznymi na uwagę zasługują tutejsze jaskinie. Trzy z 25 jaskiń - Jaskinię Odkrywców, Prochownię i Szczelinę - połączono w Podziemną Trasę Turystyczną o długości 140 m (www.geopark-kielce.pl/jaskinie/). Warto też wspomnieć o Jeziorze Szmaragdowym, otaczającym Skałkę Geologów. Niezwykły kolor wody wywoływało zjawisko optyczne - promienie światła odbijające się od zlasowanego wapienia. Jednak poziom wód gruntowych obniżył się i efektu kolorystycznego już nie ma. W zachodniej części Kadzielni w lipcu 2019 r. uruchomiono wodospad. Podczas spaceru po ścieżkach wokół rezerwatu z pewnością usłyszycie przyjemny szum wody. Korzystając z tarasów widokowych można podziwiać nie tylko piękny krajobraz rezerwatu oraz Kielc, ale i spojrzeć dalej na malowniczą panoramę m.in. Pasma Dymińskiego z Górą Telegraf, Pasma Posłowickiego z Pierściennicą, Pasma Kadzielniańskiego z Karczówką, przełomu Bobrzy czy Wzgórz Tumlińskich. Ciekawostką jest, że w okresie zimowym na ścianie wschodniej Skałki Geologów, Świętokrzyski Klub Alpinistyczny przy współpracy z Geoparkiem Kielce tworzy lodospad – zimową ściankę wspinaczkową. Kadzielnię obejrzeć można z lotu ptaka podczas podniebnej podróży tyrolką (www.facebook.com/TyrolkaKadzielnia). Początek tyrolki umieszczony jest przy punkcie widokowym w okolicach Wzgórza Harcerskiego. Rokrocznie na Kadzielni odbywa się impreza dla pasjonatów sportów ekstremalnych - Kadzielnia Sport Festiwal (www.kadzielniasportfestiwal.pl), podczas której podziwiać można pokazy wyczynowców w kategoriach jazda na desce, bmx, akrobacja na linie i wiele innych, a chętni zjeżdżają i wypoczywają w hamakach na tyrolce oraz pływają kajakami po Jeziorku Szmaragdowym. Bez wątpienia interesujący jest też Amfiteatr Kadzielnia na 5,5 tys. miejsc, mieszczący się w wyrobisku kamieniołomu, będący dzięki temu najładniej usytuowanym tego typu obiektem w Polsce. Oddano go do użytku w 1971 r. w czasie obchodów IX wieków Kielc. Widzowie rokrocznie podziwiać mogą liczne wydarzenia kulturalne, festiwale, koncerty i spektakle - odbywa się w nim m.in. Międzynarodowy Harcerski Festiwal Kultury Młodzieży Szkolnej (lipiec). Na Kadzielni znajdują się pomniki i tablice upamiętniające: ofiary zbrodni katyńskiej, walczących o wyzwolenie narodowe i społeczne Polski, wędrówki na Kadzielnię pisarza Stefana Żeromskiego oraz dekalog przekazany przez Boga Mojżeszowi na Górze Synaj.

Na południowo-wschodnich zboczach góry Karczówka mieści się wspaniały Ogród Botaniczny o powierzchni ok. 13 hektarów. Ogród podzielony jest na dwie zasadnicze części. W części północnej (ok. 3 ha) zaprojektowane są obiekty kubaturowe do celów badawczych i administracyjnych, jak i szklarnie ekspozycyjne mające prezentować rośliny ze stref tropikalnych i subtropikalnych. Jednak kręgosłupem całego Ogrodu Botanicznego jest część południowa (ok. 10 ha), gdzie znajdują się różnego rodzaju kolekcje roślinne. Centrum stanowi trawiasty plac w kształcie okręgu, zwany błoniami. Jest to miejsce, z którego rozpościera się widok na niższe partie Ogrodu i przeznaczone jest do odpoczynku, zabaw, czy pikników na trawie. Tutaj też mają miejsce różnego rodzaju wydarzenia kulturalne. Na pasjonatów flory w Ogrodzie czekają prawdziwe cuda. Dla tych, co w góry wybierać się nie zamierzają Alpinarium zaprezentuje całe spektrum roślin tatrzańskich, pienińskich, bieszczadzkich oraz pochodzących z miejscowych Gór Świętokrzyskich. Poniżej Alpinarium z bardzo bliska przyjrzymy się roślinom wodnym i bagiennym rosnącym w czterech zbiornikach wodnych o łącznej powierzchni ok. 5500 m2. Na swój sposób każdy z nich jest wyjątkowy, prezentując kolekcje tzw. lilii wodnych, kosaćców, czy rodzimej lecz wyjątkowej roślinności naszych jezior. Jednym z najważniejszych działów w Ogrodzie jest Dział Flory Rodzimej, w którym znajdują się gatunki roślin występujące w regionie świętokrzyskim, w tym pochodzące z obszaru Ponidzia. Można zobaczyć tu m.in. murawę kserotermiczną z roślinami stepowymi, czy rośliny typowe dla niespotykanych już zbiorowisk leśnych, jak chociażby dąbrowy świetlistej, czy jedliny polskiej. Podczas wycieczki po Ogrodzie, co krok natkniemy się na rośliny chronione i zagrożone, prezentowane w kolekcjach zachowawczych. Na wąchaniu kwiatów ogrodowa wycieczka wcale się nie kończy. W Dziale Roślin Użytkowych przypomnimy sobie o naszej wciąż silnej zależności od roślin leczniczych, jadalnych, włóknodajnych, barwierskich itp. Z kolei estetycy zaspokoją swoją rządzę piękna w rozproszonym Dziale Roślin Ozdobnych. Na uwagę zasługuje także odsłonięcie geologiczne z wyeksponowanymi wychodniami ze skamieniałościami sprzed 360 mln lat oraz śladami procesów krasowych, których najważniejszym elementem są… jaskinie. Wśród ogrodowych kwiatów usytuowana jest także pasieka edukacyjna – jedna z pierwszych pasiek miejskich na terenie Kielc. Pracownicy Ogrodu prowadzą także intensywne działania edukacyjne skierowane głównie dla dzieci i młodzieży szkolnej. Występowanie jaskiń na terenie Ogrodu, rozciągająca się stąd panorama miasta Kielce oraz widok otaczających miasto pasm Gór Świętokrzyskich czyni nasz Ogród jednym z najpiękniejszych obiektów tego typu w Polsce, a nawet w Europie. Dajmy się mu uwieść! Serdecznie zapraszamy na stronę internetową, profil facebook i instagram: http://geopark-kielce.pl/ogrodbotaniczny/pl/ https://www.facebook.com/ogrodbotanicznywkielcach https://www.instagram.com/ogrod_botaniczny_kielce

Rezerwat krajobrazowy Karczówka chroni blisko dwustuletni las sosnowy otaczający zabytkowy zespół klasztorny na szczycie wzgórza. Również tutaj eksploatowano ołów głównie w okresie od XVI do XVIII wieku. Stąd podłużne zagłębienia tu i ówdzie znaczące połacie zieleni niczym zmarszki. O przemysłowym epizodzie w historii Karczówki przypomina także kaplica św. Barbary, a w niej figura patronki górników, wykonana z bryły galeny. Z ołowianą Barbarą wiąże się legenda o górniku Hilarym Mali, który w 1646 roku, po długich poszukiwaniach, natrafił na bryłę kruszcu, z której wykonano między innymi tę figurę. W skład wspomnianego wyżej zespołu klasztornego wchodzi kościół św. Karola Boromeusza i klasztor pobernardyński, który wzniesiono w podzięce za ominięcie Kielc przez szalejącą na terenie Polski zarazę. Klasztor ufundował w XVII wieku, biskup krakowski, Marcin Szyszkowski. Barokowe schody prowadzące do klasztoru wykonane zostały z szarego i czerwonego piaskowca - drugiego po marmurze kamienia pozyskanego w Górach Świętokrzyskich. Po schodach wchodzi się do przedsionka i dalej do kruchty, z której można wejść do kościoła i znajdującej się pod wieżą kaplicy św. Barbary. Kościół to jednonawowa świątynia również nosząca cechy stylu barokowego. Na uwagę zasługuje ołtarz główny, wykonany w marmurze chęcińskim. Zdobią go obrazy z wizerunkiem świętego Karola Boromeusza i świętego Kazimierza. W zabudowaniach klasztornych mieści się wystawa misyjna św. Jana Pawła II, na której są prezentowane przedmioty podarowane papieżowi podczas pielgrzymek. Karczówka jest najwyższym wzniesieniem Pasma Kadzielniańskiego i stąd należy podziwiać panoramę Kielc i Gór Świętokrzyskich.

Od 2012 roku kapliczka gwarków zastępuje swoją XIX-wieczną poprzedniczkę, zniszczoną podczas I wojny światowej. Pomnik upamiętnia wydobycie w 1646 roku pierwszej bryły galeny, z której wykonano jak czytamy na tabliczce, trzy rzeźby, między innymi figurę świętej Barbary na Karczówce. Replika wzbogacona została o kopię tablicy z kaplicy św. Barbary kościoła na Karczówce oraz tablicę orientacji topograficznej, lokalizującą historyczny kompleks leśny Trojak.

Sięgające niewiele ponad 310 metrów wzgórze Dalnia tworzy wraz z Grabiną zespół przyrodniczo-krajobrazowy. Jest to chroniony obszar o powierzchni ponad 32 hektarów. Występują na nim cenne gatunki flory i fauny, między innymi modraszek wikrama i zawilec wielkokwiatowy. Natknąć się też można na liczne skamieniałości. Także tutaj, jak w okolicy, przed laty eksploatowano galenę (ołów).

Niegdyś postępowe kopalnie, dziś około 3200 szybów, szczelin i innych obiektów pogórniczych pogrążonych w ruinie. W średniowieczu teren był jednym z największych w Polsce ośrodków eksploatacji ołowiu i srebra. Rudy ołowiu wydobywano w okolicy jeszcze w XIX wieku. Najgłębszy z zachowanych szybów to ten świętej Barbary na Grabinie. Chodniki dawnej kopalni położone są 118 metrów pod ziemią! Była to najgłębsza kopalnia w Górach Świętokrzyskich i działała jeszcze na początku XX wieku. Miasto zadbało o to, aby odtworzyć dawne techniki eksploatacji przy zachowanych szybach. Tym sposobem powstały ciekawe aranżacje przywołujące obraz ciężkiej jak ołów pracy dawnych górników.

Wysokie na 312 metrów wzniesienie Pasma Kadzielniańskiego, jak wspomnieliśmy na wzgórzu Dalnia, objęte jest ochroną. W obrębie góry zachowały się ślady eksploatowania złóż galeny. Do najważniejszego zalicza się wspomniany wyżej szyb "Barbara" głęboki na 118 metrów, jak również kamieniołom, z którego do 1975 roku wydobywano wapienie dewońskie.

Czyżby rezerwat Ślichowice brzmiał znajomo? Bardzo możliwe, że czytaliście o nim w szkolnych podręcznikach, gdyż znajduje się tu słynny profil prezentujący spektakularne fałdowania warstw skalnych, konkretnie wapieni górno dewońskich. Oprócz tego spotkać tu można egzemplarze objętej ochroną roślinności zwanej finezyjnie murawami kserotermicznymi, berberysem, wisienką stepową i bardziej pospolicie dziką różą. W okresie międzywojennym znajdowały się tutaj kamieniołomy, w których eksploatowano wapienie. Któż wtedy miał pojęcie jaką różnorodność skrywa wnętrze Ziemi. Kamieniołom dzieli się na dwie części, wschodnią i zachodnią, pomiędzy którymi zachowała się kilkunastometrowa listwa skalna. W pierwszym od wschodu kamieniołomie widoczne są wapienie cienkoławicowe powstałe w okresie górnego dewonu. W zachodniej części wyrobiska podczas eksploatacji odsłonięto silnie pofałdowane warstwy skalne. Największą ciekawostką jest fałd obalony, objęty ścisłą ochroną. Nosi on nazwę fałdu ślichowickiego. Dzieło sztuki matki natury podziwiać można, także po zmroku, ze specjalnie przygotowanych punktów widokowych na ścieżce edukacyjnej. Wspomnieliśmy o podręcznikach - więc pamiętajcie, że oficjalna nazwa rezerwatu to rezerwat skalny im. Jana Czarnockiego, a popularnie mówi się o nim rezerwat Ślichowice. Pozostawiamy Was sam na sam z fałdem obalonym i żywimy nadzieję, że bawiliście się przednio podczas przebytej wspólnie podróży. Zachęcamy do zapoznania się z innymi trasami Footsteps i pozostawienia opinii dla kolejnych użytkowników aplikacji.