Naszą wycieczkę zaczynamy koło stacji PKP w Strzelinie. Dworzec powstał w II poł. XIX wieku. Ten dwukondygnacyjny obiekt wzniesiono na planie prostokąta. Otwarcie linii kolejowej łączącej Wrocław ze Strzelinem było pierwszym etapem trasy ze stolicy Dolnego Śląska do Międzylesia. Ze względu na bliskość największego w Polsce kamieniołomu granitu, a także cukrowni w Strzelinie, stacja ma istotne znaczenie przemysłowe. W latach 2017-2018 odbył się remont dworca, zachowując jednak jego zabytkowy charakter. Na terenie budynku mieści się także siedziba straży miejskiej, informacja turystyczna oraz inkubator przedsiębiorczości. Zaraz obok stacji PKP zlokalizowany jest kolejny punkt dzisiejszej trasy, czyli Park Skalny.

Wśród zieleni niewielkiego skweru przed dworcem PKP w Strzelinie, majaczy dziewięć dziwnych brył skalnych ustawionych w zagadkowej sekwencji. Zastaniemy tutaj dwie tablice przedstawiające mapę geoturystyczną Wzgórz Strzelińskich i Lipowych oraz charakterystykę skał granitowych. W Parku Skalnym można również zagrać w grę edukacyjną "Znajdź granit Strzeliński". Pewnie dziwicie się czemu Was tu prowadzimy. Jest to ważne miejsce, ponieważ przypomina, że w Strzelinie znajduje się największy kamieniołom granitu w Europie! Ma on długość 650 metrów, szerokość 250 metrów i głębokość ponad 120 metrów! Gmina stara się, by kamieniołom był bardziej przyjazny dla turystów, ponieważ na razie nie ma na co dzień możliwości jego odwiedzenia. Musicie więc zadowolić się Parkiem Skalnym, a sam ogrom kamieniołomu obejrzeć w ramach obchodów Święta Patrona Miasta Strzelina Michała Archanioła, mających miejsce w drugiej połowie września. Niecierpliwi mogą zajrzeć do niego też podczas Wirtualnego Spaceru po Strzelinie dostępnego na http://archiwum.strzelin.pl/spacer/index.html .

Paul Ehrlich urodził się w Strzelinie w połowie XIX wieku. Był on wybitnym chemikiem i mikrobiologiem oraz odkrywcą salwarsanu i acetarsolu, czyli leków na kiłę, stosowanych jeszcze przed wynalezieniem antybiotyków. Paul Ehrlich uważany jest także za twórcę podstaw chemioterapii. Za swoją pracę na odpornością organizmów otrzymał w 1908 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Aby upamiętnić dokonania oraz pochodzenie słynnego chemika, w 2004 roku, czyli w 150. rocznicę narodzin naukowca, w Strzelinie odsłonięto pomnik z jego popiersiem. Jako ciekawostkę, warto wspomnieć fakt, że wizerunek Paula Ehrlicha znajdował się niegdyś na banknocie 200-marek. Spod monumentu udamy się na wzgórze Maryjne, gdzie opowiemy Wam legendę o powstaniu Strzelina.

Wspólną podróż kończymy na łonie natury, na wzgórzu gdzie według podań bierze początek miasto Strzelin. Nazwa miasta wywodzi się od słowiańskiego wyrazu "streła," czyli strzała i zgodnie z legendą podyktował ją założycielowi miasta - Bolkowi I, sentyment do swej małżonki. Ona ponoć ze Wzgórza Maryjnego wypuściła strzałę z łuku, "a tam gdzie padnie zbudujemy miasto" powiedział jej Bolek. Tak też dokument lokacyjny został wydany 30 listopada 1292 roku przez księcia świdnickiego Bolka I. Jednak ziemię tę zamieszkiwano już od dawien dawna, o czym świadczy bodajże kamienny toporek z neolitu oraz pochodzący z epoki brązu toporek miedziany znaleziony na Wzgórzu Maryjnym. Pracę nad rozpościerającym się od wzgórza parkiem rozpoczęto pod koniec XIX wieku i dziś jest to urokliwe miejsce rekreacji, turystyki i po prostu relaksu dla całej rodziny. Wzgórze Maryjne, inaczej zwane Górą Parkową, jest początkiem grzbietu Wzgórz Strzelińskich oraz trasy na Gromnik. Inne istniejące legendy dotyczą kamienia na szczycie Góry Maryjnej. Jedna z nich głosi, że Maryja z Józefem i Jezusem uciekała tędy przed Herodem. Na kamieniu niektórzy dopatrują się odciśniętych kopyt osiołka, pięt Maryi i stópek Jezusa. Inni wierzą w zgoła inne podanie dotyczące kamienia. Mianowicie, że Maryja objawiła się tu przed wojnami husyckimi ostrzegając mieszkańców przed niebezpieczeństwem. To co na pewno wyryte jest w kamieniu to “A.D. 1677” i ciąg nieczytelnych znaków, które spędzają sen z powiek archeologom i historykom. Podobno kiedyś Wzgórze było miejscem pielgrzymek ludności ze Śląska, a na jej szczycie stała kapliczka. Dziś na wzgórzu zlokalizowana jest przedwojenna willa mieszcząca hotel "Maria". Budynek ten pełnił dawniej rolę pałacyku myśliwskiego z lożami, tarasami i wieżyczką. Dopasowując gmach do nowej funkcji, nieznacznie go rozbudowano zachowując jego niepowtarzalny styl. Dzięki temu można podziwiać Strzelin i okolice ze wznoszącej się tutaj wieży.

Pora na chwilę oddechu przed dalszą podróżą. Odpowiednim miejsce na odpoczynek jest tzw. Skrzyżowanie pod Dębem, gdzie przecinają się szlaki turystyczno-rowerowe. Znajdziecie tu altanę, kamienne stoły i ławy, a także obudowane źródło. Oczywiście, nie mogło też zabraknąć tytułowych dębów, a konkretnie “Krzyżowych Dębów”, czyli trzech drzew, które wspólnie tworzą grupowy pomnik przyrody, a każdy z nich ma od 4-5 metrów obwodu. Gdy postanowicie, że przerwa dobiegła końca, ruszymy w górę, kierując się na szczyt Gromnika.

Kamienny krzyż położony jest przy szlaku czerwonym oraz żółtym między wzgórzem Miecznik, a Gromnikiem. Został on odkryty dopiero w 1999 roku. Warto zaznaczyć, że jest to jedyny taki krzyż na Dolnym Śląsku, mający związek z Cyganami. Jak głosi legenda ustawili go Romowie, jako pokutę za zamordowanie dziecka. Kamień ma około 165 cm wysokości i zniszczone ramiona, jednak nadal widoczny jest wyryty w nim zarys krzyża.

Gromnik to najwyższe wzniesienie Wzgórz Strzelińskich, sięgające 393 m n.p.m. Jest ono zbudowane z granitu i ma silnie stożkowaty kształt oraz strome zbocza. Szczególnie urozmaicona rzeźba występuje w północno-wschodnim fragmencie podnóża, gdzie rozcinają je wąwozy m.in. Diabelskiej Kręgielni. Masyw ten w znacznej części porasta las bukowy. Nazwa tego miejsca jest bardzo stara i wiąże się z silnymi i licznie występującymi wyładowaniami atmosferycznymi. Gromnik, podobnie jak Ślęża, już w czasach prehistorycznych mógł być miejscem kultu pogańskiego. Prawdopodobnie istniał tu również gród kultury łużyckiej. Później na tych terenach swoją osadę wznieśli Ślężanie. Była to niewielka siedziba, jednak dobrze ufortyfikowana. Co ciekawe, archeolodzy znaleźli pozostałości przedpiastowskiej kamiennej rotundy, przypuszczalnie chrześcijańskiej kaplicy, możliwe, że najstarszej na polskich ziemiach. W I poł. XV wieku swój zamek wznieśli tu rycerze von Czirn, którzy zasłynęli jako obłudnicy zmieniający strony konfliktu, a także rozbójnicy. W I poł. XIX stulecia wybudowano wieżę widokową, która jednak została uszkodzona w 1945 roku. Na szczęście niedawno postawiono nowy punkt obserwacyjny, skąd dziś można podziwiać wspaniałą panoramę. Co ważne, zostały odtworzone również schody prowadzące na szczyt góry, znacząco ułatwiając wejście np. osobom starszym. Warto wspomnieć, że masyw budzi duże zainteresowanie archeologów, ze względu na liczne znaleziska na tym obszarze m.in.: monety, ceramikę i pozostałości starych murów. Na Gromniku zobaczyć też można ruiny niemieckiego schroniska. Według legendy ze Strzelina na szczyt prowadzą podziemne tunele, a wysadzenie tutejszej gospody w 1945 roku miało na celu zabezpieczenie ukrytych skarbów.

Każdego rowerzystę z pewnością ucieszy możliwość skorzystania z singletracku w okolicy Kopy Nowoleskiej, czyli wzgórza położonego ok. 2 km na południowy wschód od Nowolesia. Jest to 3,6 kilometrowa trasa zjazdowa prowadząca przez tereny leśne, przygotowana specjalnie dla miłośników 2 kółek. Poziom trudności tego odcinka jest określany jako średnio-trudny, jednak przy małych prędkościach powinien poradzić sobie tutaj nawet początkujący rowerzysta. To pierwszy etap projektu, zgodnie z którym powstać mają jeszcze 3 singletracki, tworząc wspólnie 10 kilometrową sieć tras.

Pierwsza świątynia w Nowolesiu powstała w II poł. XIV stulecia. Obecny kościół pw. św. Marcina wzniesiono natomiast w II poł. XIX wieku w stylu neoromańskim. Bez wątpienia najcenniejszym elementem wyposażenia sanktuarium jest obraz Matki Boskiej Różańcowej. Przywieziony został on w 1945 roku przez repatriantów z Komarna, położonego obok Lwowa. Dzieło to pochodzi prawdopodobnie z połowy XVII wieku. Nawiązuje do szkoły malarstwa włoskiego i dodatkowo posiada także metalową, wypukłą sukienkę z XVIII stulecia, która przyozdabia malowidło. W 1957 roku obraz został intronizowany, a pod koniec XX wieku kościołowi nadano miano Sanktuarium Matki Bożej Różańcowej.

Dwa stawy w Białym Kościele to popularne miejsce wypoczynkowo-turystyczne na ziemi strzelińskiej. Niegdyś tworzyły one jedno rozlewisko, które powstawało, kiedy rzeka Oława wylewała. Po uregulowaniu i melioracji służą one jako zbiorniki retencyjne, ale są także chętnie odwiedzane przez wędkarzy i wczasowiczów. Można tu złowić karpie, sandacze, leszcze, płocie, a także okonie czy amury. Alternatywną rozrywką dla turystów jest możliwość kąpieli w stawach, wypożyczenia sprzętu wodnego czy pogrania w siatkówkę lub koszykówkę. Nad stawami działa także ośrodek wypoczynkowy oferujący noclegi oraz wynajmujący miejsca na polu namiotowym.

Ostatnim punktem dzisiejszej wyprawy jest stacja kolejowa w Białym Kościele. Pełni ona rolę mijanki na linii Wrocław - Międzylesie. Stąd możecie wrócić pociągiem do Strzelina, a dalej pojechać do Wrocławia czy Poznania lub wybrać inny kierunek i skierować się Kłodzka, Międzylesia czy do Czech. Tymczasem, dziękujemy Wam bardzo za wycieczkę i mamy nadzieję, że podobały Wam się wspólnie spędzone chwile na świeżym powietrzu. Zapraszamy również do sprawdzenia pozostałych tras na Strzelin i inne gminy należące do Aglomeracji Wrocławskiej.